در بحبوحه پیچیدگی‌های یک چشم‌انداز جهانی پیوسته در حال تغییر، آقای رابرت ماردینی، مدیر کل کمیته بین‌المللی صلیب سرخ، در مرکز اتریشی صلح سخنرانی کرد و به بحث در مورد پرسش‌های مبرم پیرامون آینده صلح پرداخت. با ادامه مخاصمه مسلحانه در اوکراین و بسیاری از کشورهای دیگر در سراسر جهان، آقای ماردینی بر نقش حیاتی اقدامات بشردوستانه اصولی در کاهش درد و رنج و تلاش برای صلح پایدار تأکید داشت.
بیانیه کمیته بین‌المللی صلیب سرخ
4 ژوئیه 2023 (13 تیر 1402)
عالیجنابان، خانم‌ها و آقایان، باعث افتخار من است که مقابل چنین مخاطبین فرهیخته‌ای صحبت کنم – مایلم از دعوت مرکز اتریشی صلح تشکر کنم.
پرسش‌ها در مورد آینده صلح به همان اندازه که به هنگام هستند گسترده‌اند. تقریباً یک سال و نیم پس از آغاز مخاصمه مسلحانه بزرگ بین‌المللی میان روسیه و اوکراین که همچنان جهان را تکان می‌دهد، چنین سؤالات وجودی به درستی همه ما را نگران می‌کند.
بدیهی است که کمک‌های بشردوستانه هرگز نمی‌تواند جایگزینی برای راه‌حل‌های سیاسی و اقتصادی پایدار باشد. ما نه واسطه صلح هستیم و نه سیاست‌مدار. با این حال، اقدام بشردوستانه اصولی (نه تنها در کاهش درد و رنج، بلکه در کمک به هموارسازی مسیر در جهت صلحی پایدار) در مخاصمات مسلحانه در همه جای جهان می‌تواند نقشی حیاتی ایجاد کند.
کمیته بین‌المللی صلیب سرخ، 160 سال قبل شکل گرفت؛ نه برای یافتن پاسخی برای چرایی وقوع جنگ‌ها، بلکه بیشتر دغدغه نحوه انجام جنگ‌ها را داشت. مأموریت ما که توسط کنوانسیون‌های ژنو بر ما تکلیف شده است همواره کاهش درد و رنج مردم متأثر از مخاصمه مسلحانه یا دیگر شرایط خشونت‌آمیز، (و تا حد امکان، کمک به پیشگیری از وقوع چنین درد و رنج‌هایی) بوده است. که این به معنای کمک به افراد در هر دو سوی خطوط مقدم (با رویکرد بشردوستانه‌ای بی‌طرف، بی‌غرض و مستقل) است.
حال اگر به سرعت به سال 2023 بروید، ماهیت جنگ (و تمامی چشم‌انداز بشردوستانه) به طور تشخیص‌ناپذیری تغییر کرده است. مخاصمات مسلحانه به طور فزاینده پیچیده هستند و اغلب دهه‌ها به طول می‌انجامند. در حال حاضر بیش از 100 مورد در سراسر جهان در حال وقوع است. آنها همچنین پراکنده‌تر و شهری‌تر شده‌اند. گاهی اوقات حتی شناسایی طرف‌های مخاصمه نیز سخت است، چه رسد به تعامل با آنها در خصوص الزاماتشان برای حمایت از غیرنظامیان.
به همان اندازه نیز روش‌ها و ابزار جنگ‌افروزی بکار گرفته شده متنوع است. استفاده از سلاح‌های با دامنه انفجار بالا در مناطق شهری یک نگرانی اصلی است. خطرات فزاینده ناشی از کاربرد سیستم‌های تسلیحاتی خودکار که قابل پیش‌بینی نیستند یا برای هدف‌گیری انسان‌ها طراحی شده‌اند، یک دغدغه بزرگ دیگر است.
درد و رنج ناشی از این‌ها، که عمدتاً برای غیرنظامیان ایجاد می‌شود، بسیار زیاد است. ویرانی‌هایی که در طول سال‌ها در شهرهایی مانند حلب، غزه، موصل، یا ماریوپل شاهد بوده‌ایم، پیامدهایی برای نسل‌ها خواهد داشت. ورای خسارت‌های فاجعه‌بار جانی، معیشتی، زیرساختی و خدماتی، آسیب روانی طولانی مدت نیز وجود دارد.
با تمام تداخلات ژئوپلیتیکی، مالی و اجتماعی-اقتصادی که مخاصمه مسلحانه در سطح جهانی ایجاد می‌کند، آنچه را که «اثر اوکراین» می‌نامیم، به آن اضافه کنید. مکان‌هایی مانند افغانستان، اتیوپی، سومالی و یمن (که قبلاً نیز به دلیل سال‌ها مخاصمه، تغییرات اقلیمی و کووید-19 فرسوده شده‌اند) همگی به‌طور نامتناسبی اثرات افزایش قیمت انرژی و مواد غذایی، سطوح بی‌سابقه تورم و وخیم‌تر شدن ناامنی غذایی را احساس می‌کنند. و بسیاری از آنها هم‌اینک نیز (از جمله از نظر بودجه اهداکنندگان) بسیار پائین‌تر از استاندارد بین‌المللی سقوط کرده‌اند.
در حالی که نیازهای بشردوستانه در سطح جهانی در حال افزایش است، محدودیت‌های سازمان‌های بشردوستانه برای پاسخگویی مؤثر نیز افزایش می‌یابد. در کنار آنچه که ما می‌توانیم آن را «ملی‌سازیِ» آشکار کمک‌های خارجی توسط برخی دولت‌ها و فرسایش بیشتر چندجانبه‌گرایی بنامیم، اعتبارات کمک‌های بشردوستانه به‌طور چشمگیری در حال کاهش است. سیاسی‌سازی، و دستکاری و اعمال نفوذ در کمک‌ها یک چالش بزرگ و مداوم است.
و این در حالی رخ می‌دهد که در پس زمینه نگران‌کننده آن اطلاعات نادرست، دروغ‌پراکنی، نفرت‌پراکنی و رقابت شدید بر سر قدرت، به تنش‌ها دامن زده و احتمال بروز مخاصمات و خشونت بیشتر را به همراه دارد. مخاصمه در فضای دیجیتال و حتی فضای بیرونی گسترش خواهد یافت و با افزایش حملات سایبری، زیرساخت‌ها و خدمات غیرنظامی حیاتی آسیب‌پذیرتر خواهد شد.
لذا، در کل، کمیته بین‌المللی صلیب سرخ چشم‌انداز بشردوستانه بسیار متغیری را در زمان خود دیده است. اما بعضی چیزها ثابت مانده‌اند.
اهمیت حقوق بین‌المللی بشردوستانه (IHL) (و همراه آن، نقش اقدام بشردوستانه اصولی) اغلب ممکن است امروزه به اشتباه درک شده و مورد نکوهش قرار گیرد. «شما یا با ما هستید، یا علیه ما» یک تکیه کلام رایج شده است. با این حال، حقوق بین‌المللی بشردوستانه و اصول بنیادین، بستر اقدامات بشردوستانه ما هستند و ما قویاً معتقدیم که آنها در چشم‌انداز آشفته جهانی امروز مهم‌تر از همیشه هستند.
در حالی که تمرکز کمیته بین‌المللی صلیب سرخ بر ایجاد صلح نیست، با این حال روش کار ما (شرکت در گفتگو با تمامی طرف‌های مخاصمه) می‌تواند به ایجاد اعتماد و اطمینان و در نهایت ایجاد فرصت‌هایی برای صلح کمک کند. خدمات و سیستم‌هایی که در طول سال‌ها از آنها پشتیبانی کرده و آنها را تقویت می‌کنیم (از جمله سیستم‌های حمایتی، آب‌رسانی، بهداشتی، امنیت غذایی، بازداشت و پیوندهای خانوادگی) نیز ممکن است منابع ارزشمندی در این زمینه باشند. حفظ زیرساخت‌ها و سیستم‌های اجتماعی به همراه مقامات ملی و متعارض به طور موثر احترام به قوانین، حقوق و مسئولیت‌پذیری را در اولویت قرار می‌دهد.
به عنوان مثال، در مخاصمه مسلحانه روسیه و اوکراین، ما از صدها اسیر جنگی از هر دو طرف مخاصمه بازدید کرده‌ایم (و کماکان برای دسترسی به تمامی آنها تلاش می‌کنیم). این کار تنها با تعهد و پایبندی ما به اصل بی‌طرفی امکان‌پذیر است که از آن طریق در صددیم تا با تمامی طرف‌هایی که در بهبود وضعیت قربانیان مخاصمات مسلحانه تأثیرگذارند گفتگوی سازنده ایجاد کنیم.
همین رویکرد به ما اجازه داد تا عملیات خود را در اتیوپی در جریان مخاصمه در منطقه تیگرای ادامه دهیم. و موفق شدیم آنجا از کمک‌های حیاتی به مراکز مراقبت درمانی ارائه کنیم. در سوریه، این رویکرد به ما امکان داد تا بیش از یک دهه غذا و دارو را برای جوامع نیازمند ارسال کنیم. در ماه آوریل، تیم‌های ما نزدیک به 1000 بازداشتی را از همه طرف‌های مخاصمه یمن به کشورشان انتقال دادند.
کار ما به طور معمول مستلزم هماهنگی با طرف‌ها (در هر دو طرف مخاصمه) برای مذاکره دسترسی به گذرگاه امن برای غیرنظامیان است. آنطور که سال گذشته در اوکراین و همین اواخر در سودان انجام دادیم و خروج تقریباً 300 کودک یتیم و مراقبان آنها را به مکانی امن در خارج از شهر خارطوم تسهیل کردیم.
این رویکرد ما را قادر می‌سازد تا تبادل بقایای پیکرهای مبارزان کشته‌شده در جنگ را تسهیل کنیم؛ همانطور که مدت‌ها این کار را در افغانستان انجام دادیم. و به ما این امکان را می‌دهد که اخبار خانوادگی را با اعضای خانواده‌هایی که بواسطه خشونت از هم جدا شده‌اند رد و بدل کنیم؛ همانطور که این کار را در مناطقی مانند سودان جنوبی و کلمبیا انجام می‌دهیم.
می‌خواهم با یک پیام ساده به صحبتم پایان دهم: تنها و مؤثرترین راه برای کاهش درد و رنج در جنگ، حفظ اصل اساسی بشردوستی است. و مهمترین ابزار برای دستیابی به این امر حقوق بین‌المللی بشردوستانه است که برای احترام و حفظ جان و کرامت انسان‌ها، حتی در بدترین شرایط، طراحی شده است. مسئولیت اصلی احترام به حقوق بین‌الملل بشردوستانه (و تضمین رعایت آن) بر عهده دولت‌ها است. کمیته بین‌المللی صلیب سرخ تنها می‌تواند از آنها بخواهد که به این مسئولیت عمل کنند در حالی که برای حمایت و کمک به افراد آسیب‌دیده در هر دو طرف خط نبرد در همه جا تلاش می‌کند.
شاید این به خودی خود نتواند صلح را تضمین کند، اما مطمئناً می‌تواند راه را برای آن هموار سازد.
از شما متشکرم.
Comments