تعیین هویت بقایای انسانی جنگ ایران و عراق بین سالهای 1359 تا 1367 به وسیلۀ علم پزشکی قانونی

در اواخر سال 2005 میلادی، نمایندگی کمیتۀ بین المللی صلیب سرخ در تهران حمایت از روند تعیین هویت بقایای انسانی جنگ ایران و عراق را آغاز کرد. این امر در ابتدا با یک سری ارزیابی ها در سالهای 2006 و 2007 شروع شد. در نتیجۀ این ارزیابی ها، در 2008 طرح ظرفیت سازی برای تعیین هویت انسانی توسط پزشکی قانونی برای اعضای تیمهای بازیابی و شناسایی بقایای انسانی راه اندازی شد. علاوه بر این، سند حمایت در زمینۀ تجهیزات شناسایی مولکولی در ژانویۀ 2009 برای پشتیبانی از مرکز تحقیقات ژنتیک کوثر و سازمان پزشکی قانونی ایران به امضا رسید تا شناسایی علمی بقایای انسانی بجا مانده از جنگ تضمین و هویت دقیق بقایای انسانی تعیین شود تا به خانواده های شهدای مفقود بازگردانده شوند. به عنوان بخشی از مسائل مربوط به حل و فصل پرونده های سربازان مفقود از جنگ ایران و عراق، واحد خدمات پزشکی قانونی کمیتۀ بین المللی صلیب سرخ بر اساس تعهد بشردوستانۀ خود در زمینۀ پزشکی قانونی تا به امروز به حمایت از ظرفیتهای فنی پزشکی قانونی در هر کجا که لازم بوده ادامه داده است.

تعیین هویت انسانی با پزشکی قانونی

شناسایی بقایای انسانی هم از نظر قانونی و هم بشردوستانه حائز اهمیت است.

تعیین هویت بقایای انسانی با استفاده از پزشکی قانونی در کل شامل سه مرحله تحقیق است:

• تحقیق در سوابق
• بازیابی بقایا
• تحلیل آزمایشگاهی و تلفیق

زمانی که باور بر این باشد که فرد مفقود مرده است، دو مسیر فکری مکمل هم باید دنبال شوند:

• جستجوی مکان آن شخص وقتی که مفقود شدن وی توسط خانواده و یا دیگر منابع موثق گزارش می شود،
• تعیین هویت بقایای انسانی با استفاده از پزشکی قانونی.

تمرین ظرفیت سازی در تعیین هویت انسان با استفاده از علم پزشکی قانونی در آزمایشگاه کمیتۀ مفقودان در قبرس

یک متخصص ایرانی از آزمایشگاه تعیین هویت نور در تهران، در آزمایشگاه کمیتۀ جستجوی مفقودان در شهر نیکوزیای قبرس بر روی یک مورد کار می کند:

متخصصان ایرانی که در زمینۀ شناسایی بقایای انسانی بجا مانده از جنگ ایران و عراق فعالند، تجارب خود را با متخصصانی که بر روی شناسایی بقایای انسانی جنگ داخلی در قبرس کار می کنند مبادله می نمایند:

فراهم کردن فرصت آموزشی برای پزشکان قانونی محلی و یا منطقه ای در زمینۀ تعیین هویت انسانی با پزشکی قانونی

ریاست وقت دفتر نمایندگی کمیتۀ بین المللی صلیب سرخ در ایران، آقای اولیویه مارتین در مراسم افتتاحیۀ سومین دورۀ آموزشی منطقه ای پیکرشناسی قانونی و تعیین هویت انسانی در اصفهان، ایران در دسامبر 2015 در حضور پزشکانی از افغانستان، لبنان و سوریه سخنرانی می کند:

مشاور پزشکی قانونی کمیتۀ بین المللی صلیب سرخ، عضو هیئت مشورتی پزشکی قانونی در کمیتۀ بین المللی صلیب سرخ و هماهنگ کنندۀ امور تعیین هویت در تیم پیکرشناسی قانونی آرژانتین برای پزشکان ایرانی توضیح می دهد که چگونه با بقایای انسانی مخلوط کار کنند:

تبادل لینکهای ارتباطی با کارشناسان محلی و بین المللی در زمینۀ تعیین هویت انسانی با پزشکی قانونی

مدیریت اجساد در شرایط اضطراری

در کنار رسیدگی به زندگان و برقراری مجدد خدمات پایه، مدیریت اجساد به عنوان یکی از سه رکن واکنش بشردوستانه در زمان بلایا شناخته می شود. علاوه بر این، در حقوق بین المللی بشردوستانه حق خانواده ها برای دانستن سرنوشت و مکان عزیزانشان در کنار وظیفۀ احترام به اجساد و مدیریت مناسب آنها می آید. در نتیجه، در پاسخ به نیازهای شناسایی شده توسط کمیتۀ بین المللی صلیب سرخ در سراسر جهان، این سازمان تمرین هایی را برای ظرفیت سازی در حوزۀ مدیریت اجساد در شرایط اضطراری تدوین کرده است. این سازمان در صدد است تا از این راه به شرکت کنندگان روشهای استاندارد مدیریت اجساد در شرایط اضطراری را نشان دهد. در این دورۀ آموزشی، امدادگران و افرادی از سازمانها، نهادها و آژانسهای مرتبط که مسئولیت مدیریت اجساد در زمان تلفات عمده را به دوش دارند، در یک محیط آموزشی چندرشته ای که برای مدیریت شرایط اضطراری مختلف طراحی شده است، گرد هم می آیند.

آموزش امدادگران و مسئولان شرایط اضطراری برای مدیریت اجساد در شرایط اضطراری

یک امدادگر در اولین دورۀ ملی مدیریت اجساد در شرایط اضطراری در تهران که از 5 تا 7 اکتبر 2015 برگزار شد، در حال پر کردن اسناد مربوطه، به روشی مناسب که تضمین کنندۀ این باشد که اطلاعات مهم از قربانی جمع آوری شود تا امکان جستجو و در نتیجه تعیین هویت جسد موجود باشد:

برگزارکنندگان و شرکت کنندگان در اولین دورۀ ملی مدیریت اجساد در شرایط اضطراری که در 5 تا 7 اکتبر 2015 در تهران برگزار شد برای عکس جمعی ایستاده اند:

تدوین دستورالعملهای لازم برای مدیریت مناسب بقایای انسانی