4 اکتبر 2023 (12 مهر 1402)

بنی آدم اعضای یکدیگرند

که در آفرینش ز یک گوهرند

چون عضوی به درد آورد روزگار

دگر عضوها را نماند قرار

تو کز محنت دیگران بی­‌غمی

نشاید که نامت نهند آدمی

سعدی،­ شاعر پرآوازه ایرانی، حدود 800 سال پیش دغدغه و تهعد خود نسبت به آرمان انسانیت مشترک را به این شکل بیان کرده است. این دغدغه­ را نمی‌­توان به یک دوره، سرزمین و یا زمان خاص منحصر دانست؛ یا آن را به یک گروه­ قومی، دین و یا جهت­‌گیری­ سیاسی خاص محدود کرد، چرا که اهمیت به نوع‌­دوستی باید به رکنی از هویت ذهنی و اخلاقی بشر تبدیل شود.

جناب آقای دکتر کولیوند، رئیس محترم جمعیت هلال احمر ایران،

سردار محترم جناب آقای کارگر،

آیت­‌الله معزی گرامی،

همکاران گرامی جمعیت هلال احمر ایران و کمیته بین­‌المللی صلیب سرخ،

مهمانان و شرکت­‌کنندگان برجسته حاضر،

مایلم ضمن قدردانی از برگزاری این مراسم در پایان هفته دفاع مقدس، به شما آقای دکتر کولیوند و جمعیت هلال احمر ایران به مناسب این نمایشگاه درباره پروازهای بازگشت اسرا به میهن که در طول جنگ و پس از آن بین جمهوری اسلامی ایران و عراق به­‌وقوع پیوست تبریک بگویم.

کمیته بین‌­المللی صلیب سرخ از زمان آغاز جنگ در سال 1359 تا پایان آن در سال 1367، با همکاری شرکایش در نهضت صلیب سرخ و هلال احمر طی 17 مرحله بازگشت اسرای عراقی و 18 مرحله بازگشت اسرای ایرانی شرکت داشت که در پایان، 717 اسیر عراقی و 718 اسیر ایرانی به میهن خود بازگردانده شدند.

اولین عملیات از این دست در ۲۶ خرداد ۱۳۶۰ انجام شد که مستند تأثیرگذاری از آن در دست داریم. از زمان پایان مخاصمات در اوت 1988 (مرداد 1367) تا اوت 1990 (مرداد 1369)، 696 اسیر عراقی و 356 اسیر ایرانی دیگر تحت نظارت کمیته بین­‌المللی صلیب سرخ به میهن خود بازگشتند. اما کمیته بین‌­المللی صلیب سرخ تنها در بازگشت این اسرا که یا به­‌شدت مجروح و بیمار و یا غیرنظامی بودند شرکت نداشت. این سازمان همچنان به نقش‌­آفرینی خود در دیگر بازگشت­‌های اسرای ایرانی و عراقی که در دهه 1990 میلادی اتفاق افتاد ادامه داد.

از 26 مرداد تا 23 شهریور 1369، بیش از 70 هزار اسیر ایرانی و عراقی به کشورشان بازگشتند. در این بازگشت‌های گسترده، در مجموع 77 نماینده از کمیته بین‌المللی صلیب سرخ به همراه همکاران محلی خود در ایران و عراق شرکت داشتند.

طی دوره زمانی 26 مرداد تا 9 شهریور 1369، بیش از 2 هزار اسیر جنگی روزانه از راه زمینی از ایستگاه مرزی قصر شیرین آزاد شدند و از ۳۱ مرداد همان سال پروازهایی به این منظور ترتیب داده شد.

در نتیجه، مجموعاً 798 اسیر ایرانی و 1193 اسیر عراقی در سه پرواز جامبوجت ایران­‌ایر به میهن بازگردانده شدند، و هم‌زمان کمیته بین‌­المللی صلیب سرخ هواپیمایی را به بازگرداندن 221 ایرانی و 257 عراقی طی چهار پرواز اختصاص داد. دو پرواز دیگر نیز تحت نظارت کمیته بین‌­المللی صلیب سرخ برای بازگرداندن 210 اسیر مجروح و بیمار ایرانی در ۲۲ شهریور ۱۳۶۹ انجام شد.

باید در نظر داشت که انجام این عملیات‌­های بشردوستانه بدون وجود یک چارچوب حقوقی مشخص و پذیرفته‌­شده بین‌­المللی، یعنی کنوانسیون‌­های ژنو، که ما سال آینده هفتادوپنجمین سالگرد تصویب­شان را جشن می­گیریم، میسر نمی‌­بود.

اما حتی پس از انجام بازگشت­‌ها، پیامدهای بشردوستانه بلندمدت آنها در وجدان فردی و جمعی ملت­‌ها و جوامع متأثر باقی می‌­مانَد. بنابراین تعجبی ندارد که جناب آقای رئیسی، رئیس جمهور محترم، در سخنرانی هفته پیش خود در مجمع عمومی سازمان ملل در نیویورک به همین پیامدهای بلندمدت اشاره کردند.

دقیقاً در واکنش به همین نوع از درد و رنج بشری است که نهضت بین‌­المللی صلیب سرخ و هلال احمر ایجاد شد؛ برای کاهش آلام بشری؛ و نجات جان انسان‌­ها؛ و نیز اطمینان از حداقل احترام به کرامت انسانی.

بر اساس اصول بی‌­طرفی، بی‌­غرضی و استقلال، در کنار یگانگی، بشردوستی، جهان‌­شمولی و خدمات داوطلبانه، اعضای نهضت صلیب سرخ و هلال احمر همواره در طول 160 سال گذشته در حال کمک‌­رسانی به انسان‌­ها و حفاظت از جان و کرامت آنها بوده­ و سوابق چشم­گیری را در حوزه خدمات بشردوستانه رقم زده‌­اند.

از این رو، در سی­‌وپنجمین سالگرد پایان جنگ ایران و عراق، جمعیت هلال احمر ایران و کمیته بین‌­المللی صلیب سرخ تصمیم به انجام فعالیتی مشترک گرفتند تا بخشی از این تاریخ صدوشصت ­ساله نهضت بین‌­المللی صلیب سرخ و هلال احمر، و فعالیت بشردوستانه مشترکشان را گرامی بدارند.

جمعیت هلال احمر ایران و کمیته بین‌­المللی صلیب سرخ، هر دو سابقه­ گسترده‌­ای در ارائه خدمات بشردوستانه به جمعیت متأثر از جنگ ایران و عراق در دهه 1980 میلادی دارند. و هر دو سازمان می‌­توانند به خدمات خاصی که مطابق با رسالت­ متمایز و حوزه­‌های تخصصی خود ارائه کردند افتخار کنند.

این نمایشگاه قطعاً فرصت خوبی برای گرامی‌داشت این فعالیت­‌های بشردوستانه جمعیت هلال احمر ایران و کمیته بین‌المللی صلیب سرخ و تأکید بر اصول مشترک ماست.

همچنین بسیار خرسندم که می­‌بینم همکاران ما در جمعیت هلال احمر ایران از هنرمندان نیز دعوت کرده­‌اند تا روایت و نگاه خود از این خدمات بشردوستانه را ارائه کنند. هنر هم حوزه‌­ای تحول‌­آفرین است که انسان‌­ها را به یکدیگر نزدیک ساخته و انسانیت مشترکمان را به ما یادآوری می­‌کند.

بنابراین، نمایشگاهی که در شرف افتتاح آنیم یک نمایشگاه هنرهای مفهومی و عکس است که عکس‌­هایی از اولین عملیات­ بازگشت اسرا از طریق قبرس در سال 1981 را شامل می‌­شود. همچنین عکس­‌هایی از سایر عملیات­ بازگشت اسرا از جمله بازگشت­‌های گسترده دهه 1990 داریم.

مایلم مجدداً از تمام پرسنل و داوطلبان ازخودگذشته جمعیت هلال احمر و مدیریت الهام‌­بخش آقای دکتر کولیوند در سازماندهی این رخداد ابراز قدردانی کنم.

و اکنون از همه شما دعوت می­‌کنم از این نمایشگاه بازدید بفرمایید. متشکرم.