30 مه 2023 (09 خرداد 1402)
مقاله خانم میریانا اسپولیاریک، رئیس کمیته بین‌المللی صلیب سرخ، در مجله نیویورک تایمز
«شما یا با ما هستید یا علیه ما.»
این حکم، قرن‌ها بشر را در اردوگاه‌های مخالف دسته‌بندی کرده است. این طور گفته می‌شود که این کلمات را سیسِرون به ژولیوس سزار گفته است. هنوز، رهبران سیاسی در سراسر جهان از این کلمات برای کسب حمایت استفاده می‌کنند.
با افزایش تنش‌های قدرت‌های بزرگ و بروز جنگ‌ها، این روزها ممکن است ایده بی‌طرفی برای بسیاری از مردم در بهترین حالت بی‌هنگام و در بدترین حالت غیراخلاقی به نظر برسد. اما لازم است که ما فضایی را برای بی‌طرف ماندن ایجاد کنیم تا انسانیت خود را پاس داریم. امروزه، در بسیاری جاها اقدامات بشردوستانه بی‌طرفانه در معرض تهدیدهای جدی قرار دارند.
جانب‌داری در مخاصمه یک اقدام طبیعی است. همچنین کاری است که سازمان من، کمیته بین‌المللی صلیب سرخ، نمی تواند انجام دهد. اگر این کار را می‌کردیم، امکان ارائه کمک‌های بشردوستانه به مردم در پرمناقشه‌ترین صحنه‌های مخاصمه مسلحانه جهان وجود نداشت.
مشکل اینجاست: غیرنظامیانی که متأثر از مخاصمات مسلحانه هستند (چه در اوکراین، چه در سودان و چه در سوریه) همیشه کمکی را که شایسته آن هستند دریافت نمی‌کنند. بدتر از آن، آنها در تبادل آتش یا زمانی که جنگجویان قوانین جنگ را زیر پا می‌گذارند، مجروح و کشته می‌شوند.
وحشت از جنگ جهانی دوم همه کشورهای جهان را بر آن داشت تا با حمایت‌های زمان جنگ که در کنوانسیون‌های ژنو گنجانده شده بود موافقت کنند. با تکیه بر قواعد جنگ که قدمتی چند صد ساله دارد، آنها درصدد اند با ممنوع کردن تجاوز جنسی، شکنجه یا اعدام اسیران جنگی، درد و رنج انسانی را به حداقل برسانند.
قوانین جنگ برای مهار بدترین غرایز نوع بشر به‌وجود آمده است چرا که موانع اینچنین در برابر وحشی‌گری وسیله‌ای برای حفظ راه‌ها به سوی صلح است.
کنوانسیون‌های ژنو، برای انجام وظایف زمان جنگ، به طور خاص از کمیته بین‌المللی صلیب سرخ نام می‌برد. اما هر زمان که طرف‌ها به این حقوق پایبند نبوده‌اند، تیم‌های ما دسترسی کمتری از آنچه لازم است به غیرنظامیان نیازمند و اسرای جنگی داشته‌اند.
یک نهاد بشردوستانه بی‌طرف یکی از ویژگی‌های متمایز نظام بین‌الملل است که بدون آن کل سیستم ضعیف‌تر است. ارزش‌های اصلی مندرج در حقوق بین‌المللی بشردوستانه که تقریباً 75 سال پیش مورد توافق جهانی قرار گرفت، در آن زمان از غیرنظامیان، سربازان و اسرای جنگی محافظت می‌کرد. و امروز نیز این کار را می‌کنند.
ارزش یک نهاد بی‌طرف و بی‌غرضی که برای کمک به قربانیان جنگ اختصاص یافته است چیست؟
در جریان مخاصمه مسلحانه میان روسیه و اوکراین، کمیته بین‌المللی صلیب سرخ از صدها اسیر جنگی از هر دو طرف مخاصمه بازدید کرده است. (ما از تمامی اسرا بازدید نکرده‌ایم و به کارمان برای انجام این امر ادامه می‌دهیم.) این کار تنها به دلیل تعهد و پایبندی ما به اصل بی‌طرفی امکان‌پذیر است (که از این طریق به دنبال برقراری گفتگوی سازنده با تمامی طرف‌ها هستیم که بتواند شرایط قربانیان مخاصمات مسلحانه را بهبود بخشد). این امر مستلزم ایجاد اعتماد در طول زمان است و به نفع زندانیان و خانواده‌های آنها در هر دو طرف است.
همین رویکرد به ما این امکان را داد که عملیات خود را در جریان درگیری در تیگری در اتیوپی ادامه دهیم، جایی که کمک‌های دارویی را به درمانگاه‌های فرسوده ارسال کردیم. در سوریه، این بدان معناست که ما توانسته‌ایم غذا و دارو را برای بیش از یک دهه به جوامع نیازمند برسانیم. در ماه آوریل، تیم‌های ما نزدیک به 1000 بازداشت را از همه طرف‌های مخاصمه یمن به کشورشان انتقال دادند.
بی‌طرفی ما به ما اجازه می‌دهد تا از بازداشت‌شدگان در خلیج گوانتانامو بازدید کنیم، و به ما این امکان را داد که وضعیت سلامتی یک خلبان آمریکایی اسیر شده در سومالی را در سال 1993 در حادثه معروف به «بلک هاوک داون» بررسی کنیم.
بی‌طرف شناخته شدن در یک مخاصمه به ما این امکان را می‌دهد که در مناطق سرزمینی تحت کنترل طرفین خصم، ایمن‌تر و مؤثرتر عمل کنیم. با نظارت مداوم روش‌هایی که کلمات و افعال ممکن است بر درک از بی‌طرفی تأثیر بگذارد، کمیته بین‌المللی صلیب سرخ تلاش می‌کند تا بهانه دادن به متخاصمان برای امتناع، مسدودسازی یا ممانعت از کار ما جلوگیری کند.
این کار می‌تواند شامل هماهنگی با طرفین مخاصمه برای ایجاد یک گذرگاه امن برای غیرنظامیان باشد؛ اقدامی که تقریباً همیشه به همکاری هر دو طرف نیاز دارد آنطور که سال گذشته در اوکراین انجام دادیم. این کار شامل تسهیل تبادل بقایای مبارزان کشته‌شده است، آنطور که مدت‌ها در افغانستان انجام دادیم. و همچنین این کار ما را قادر می‌سازد که اخبار را با اعضای خانواده‌هایی که به‌واسطه خشونت از هم جدا شده‌اند، تبادل کنیم؛ آنطور که در مناطقی مانند سودان جنوبی و کلمبیا این کار را انجام می‌دهیم.
اغلب نیز بی‌طرفی ما اشتباه درک می‌شود. این امر وسیله‌ای است برای کمک‌رسانی بر پایه نیاز. و به معنای رضایت در برابر رنج ناشی از جنایات جنگی و دیگر موارد نقض حقوق [بین‌المللی بشردوستانه] نیست. ما دیدگاه‌های خود را در مورد این نقض‌ها و اثرات مضر آن در گفتگوی مستقیم و محرمانه با مقامات ابراز می‌کنیم. تجربه ما نشان می‌دهد که این رویکرد به احتمال زیاد منجر به نتیجه نهایی مثبت می‌شود و در عین حال دسترسی به افراد نیازمند را حفظ می‌کند.
لازم نیست همه بی‌طرف باشند. اما ملت‌ها باید به فضای بی‌طرفیِ بشردوستانه احترام بگذارند. آنجا که دنیا طرفی را می‌گیرد، ما طرف انسانیت هستیم. دنیا با آن جای بهتری است.
Comments