جنگ 8 ساله ایران و عراق در سال 1367 به پایان رسید، اما تبعات این جنگ هنوز ادامه دارد. در استان‌های غربی کشور، کودکانی زندگی می‌کنند که در زمان این جنگ هنوز به دنیا نیامده بودند، اما جنگ را به خوبی می‌شناسند. این کودکان هیچ اطلاعی از علت جنگ ندارند اما خوب می‌دانند جنگ چه تاثیری بر زندگی افراد می‌گذارد. آنها پدری را دیده‌اند که اعضای بدنش را به خاطر پاگذاشتن روی مین از دست داده است، جوانی را دیده‌اند که به خاطر قطع عضو قادر به راه رفتن نیست و نوجوانی را دیده‌اند که چشمانش را از دست داده است.

کودکان این سرزمین در مدرسه علاوه بر یادگیری دروسشان نیاز دارند که درس دیگری را هم بیاموزند، ”آگاهی از خطرات مین و مواد منفجره به جا مانده از جنگ“ …! در استان‌های غربی ایران هنوز مناطقی هستند که آلوده به مواد منفجره عمل نکرده هستند. به همین دلیل است که ارگان‌های مربوطه از جمله کمیته بین‌المللی صلیب سرخ و جمعیت هلال احمر جمهوری اسلامی ایران به صورت گسترده برنامه های آگاهی‌­رسانی تحت عنوان ”آگاهی از خطر و رفتار ایمن‌تر“ در این مناطق برگزار می‌کنند. این دوره‌ها با هدف بالا بردن سطح آگاهی اقشار مختلف منطقه نسبت به خطرات آلودگی تسلیحاتی، در مدارس، آموزشگاه‌ها، مساجد محله‌ها و سایر اماکن عمومی برگزار می‌شود.

آیلین دانش‌آموز 8 ساله‌ای از شهر گیلان غرب، استان کرمانشاه است. او پس از شرکت در یکی از این برنامه‌های آگاهی رسانی در مدرسه‌شان در یک مسابقه نقاشی مربوط به جمعیت هلال احمر استان شرکت کرد. نقاشی‌های زیر، کارهای اوست :

آیلین یاد گرفته است که بازی در نزدیکی مناطق آلوده به مین و مهمات منفجره چه خطری می‌تواند داشته باشد.

حالا او به خوبی می‌داند که نباید به مناطقی که با علامت خطر (مین) مشخص شده‌اند نزدیک شد و افراد متخصصی هستند که روی پاکسازی این مناطق کار می‌کنند.

در سال 2005، مجمع عمومی سازمان ملل متحد اعلام کرد که چهارم آوریل (15 فروردین) هر سال به عنوان روز جهانی آگاهی­‌سازی از خطرات مین و کمک به اقدامات مقابله با آن نام‌گذاری شده است.

کمیته بین‌المللی صلیب سرخ در سطح بین‌المللی، داده‌ها و مطالعات را جمع‌آوری و تجزیه و تحلیل می‌کند و در برخی موارد برای اطمینان از انجام عملیات ایمن کمک‌رسانی بشردوستانه اقدام می‌کند؛ این کمیته همچنین فعالیت­‌هایی را در ارتباط با کاهش خطر و آگاهی رسانی خطر انجام می‌­دهد. علاوه بر این، قربانیان مین­‌های زمینی و مهمات انفجاری باقی‌مانده از جنگ، از برنامه‌های توانبخشی جسمی، مراقبت­ جراحی و امنیت اقتصادی ارائه شده توسط کمیته بین­‌المللی صلیب سرخ نیز بهره‌مند می‌­شوند.

کمیته بین‌المللی صلیب سرخ، نقش مهمی در کاهش آسیب به غیرنظامیان، امن‌­تر کردن جوامع و فراهم ساختن دسترسی بشردوستانه ایفا می‌کند. همچنین مین­‌زدایی بشردوستانه، کاری که کمیته بین‌­المللی صلیب سرخ از آن حمایت می­‌کند، می‌­تواند به عنوان یک اقدام اعتمادساز مهم در روند ایجاد صلح عمل کند.

در طول 40 سال گذشته، برنامه توانبخشی جسمی کمیته بین‌المللی صلیب سرخ، با توسعه ظرفیت‌های ملی و ارائه مستقیم خدمات توانبخشی، از حدود دو میلیون فرد دچار معلولیت، از جمله نجات­‌یافتگان سوانح مین، مهمات خوشه‌ای و مواد منفجره باقی‌مانده از جنگ، در بیش از 50 کشور در سراسر جهان حمایت کرده است.

مین‌زدایی در ایران

در نتیجه جنگ ایران و عراق در دهه 60، ایران تحت تأثیر پیامدهای آلودگی سلاح مانند مین و مواد منفجره باقی‌مانده از جنگ قرار دارد.

بیشترین مناطق آلوده به سلاح کشور در پنج استان غربی آذربایجان غربی، ایلام، کردستان، کرمانشاه و خوزستان قرار دارد.

سال‌هاست که عملیات مین‌روبی توسط دولت ایران انجام می­‌شود که در نتیجه آن حجم آلودگی بسیار کاهش یافته است. با این وجود، مین‌ها و مهمات انفجاری باقی‌مانده از جنگ همچنان تهدید بزرگی برای جمعیت غیرنظامی آن مناطق به شمار می­‌روند.

در سال گذشته، در استان‌های غربی کشور که در برنامه مشترک آگاهی‌سازی از خطر و رفتار ایمن‌تر مشارکت داشتند، آگاهی‌رسانی مجازی (از طریق رسانه‌های اجتماعی، کانال‌های تلویزیونی، رادیو و غیره) طبق روال سال‌های گذشته ادامه یافت و 366،540 عضو شبکه‌های محلی در رسانه‌های اجتماعی از این برنامه‌ها استفاده کرده‌اند. همچنین 74،662 نفر در استان‌های آذربایجان، کردستان، کرمانشاه، خوزستان و ایلام از دوره‌های آگاهی‌رسانی بهره‌مند شدند. به‌علاوه، آگاهی خطر درباره مین و مهمات انفجاری برای 64،764 زائر اربعین که از مرز ایران و عراق عبور کردند انجام شد.

همچنین، در مرز ایران و افغانستان (مرکز آموزش خطرات مین دوغارون) با وجود محدودیت‌های ناشی از همه‌گیری کووید-19، 388،763 مهاجر افغانستانی آموزش‌های مختصری درباره خطرات مین و مهمات انفجاری باقی‌مانده از جنگ، همچنین راه‌های پیشگیری از بیماری کووید-19 را پیش از بازگشت به کشورشان در حال عبور از مرز ایران-افغانستان، دریافت نمودند.

17،000 نسخه محصولات آگاهی‌رسانی در زمینه خطرات مین و رفتار ایمن‌تر (شامل دفترچه یادداشت، مداد رنگی، تقویم هفتگی، پوستر و غیره) در اختیار 6  استان هدف قرار داده شد.

به‌علاوه حدود 80،000 بسته حفاظت شخصی به همراه بروشورحاوی پیام‌های فعالیت‌های آگاه‌سازی خطر و رفتار ایمن‌تر(به فارسی، دری و پشتو) به‌اتباع افغانستان و 67،500 بسته به 5 شعبه استانی غربی جمعیت هلال احمر ایران تحویل داده شد تا در استان‌های آلوده به مین و مهمات به‌جا مانده از جنگ میان جوامع تحت تاثیر توزیع شود.

همچنین دو کارگاه تربیت مربی به طور مشترک با مرکز مین‌زدایی کشور برگزار شد که طی آنها 40 مربی/تسهیل‌گر جدید ”آگاهی از خطر و رفتار امن‌تر“ برای اجرای فعالیت‌های آگاهی از خطر در شش استان آموزش دیدند.