جراحت­‌های مخل زندگی، ناشی از مهمات منفجر نشده به جا مانده از جنگ، مرگ یکی از عزیزان، فشار مالی، آسیب روانی و ترس از آینده –  سید رضا، مژده احمدی و عبدالله امیری نیش دردناک مخاصمه مسلحانه و خشونت را که بسیاری از مردم افغانستان را تحت تاثیر قرار داده است تجربه کرده‌­اند. با این وجود زندگی آنها توسط تراژدی‌هایی که خانواده‌هایشان را متأثر ساخته فلج نشده است.

مقاله 4 آوریل 2024 (26 فروردین 1403)

در عوض، آنها داستان­­‌هایی را با ما درمیان می­‌گذارند در این باره که چگونه توانستند روی پای خود بایستند، با کمک کمیته بین‌المللی صلیب سرخ (ICRC)  کسب و کارهای کوچک موفق براه بی‌ندازند، خانواده­‌های خود را تأمین کنند، بدهی‌­های­شان را بپردازند، دوباره در کسب و کار خود برای ایجاد پایداری سرمایه گذاری کنند و حتی فرصت‌­های شغلی برای دیگر افرادی که از پیامدهای مخاصمه رنج می‌­برند، ایجاد کنند.

این سه خانوار در میان ۲۹ خانواده­‌ای هستند که از ولایت­‌های بلخ و کندز به عنوان بخشی از برنامه ابتکاری اقتصاد خرد کمیته بین­‌المللی صلیب سرخ در منطقه انتخاب شده‌­اند. این پروژه از ماه اکتبر تا دسامبر 2023 تاثیر مثبتی برای 232 نفر داشته است. بر اساس آمار، زنانی که در این برنامه شرکت داشتند توانستند به طور میانگین  7877 افغانی (معال 110 دلار) در ماه درآمد داشته باشند، در حالی که مردها درآمد میانگین حدود 10282 افغانی (معادل 143 دلار) داشتند.

سیّد رضا

ساکن ۳۷ ساله ولایت بلخ که پدر چهار فرزند است، داستان موفقیت­‌آمیزی دارد که با یک حادثه غم‌­انگیز آغاز شد. او می‌­گوید: «حدود یک سال و نیم پیش پسرم در یک انفجار زخمی شد. کمیته بین­‌المللی صلیب سرخ برای مقابله با پیامدهای مالی فوری این حادثه به ما کمک نقدی کرد. بعداً ما از برنامه ابتکاری اقتصاد خرد برای کمک به قربانیان در جهت کسب درآمد پایدار مطلع شدیم. از طریق این برنامه من آموزش دیدم تا یک کسب و کار کوچک را راه­‌اندازی و مدیریت کنم و سپس یک سرمایه 1700 دلاری (121550 افغانی) برای ایجاد کسب و کار جوشکاری خودم دریافت کردم».

سیدرضا (سمت راست تصویر) بر کار کارمندش در پروژه­‌ای که اخیراً در شهر مزار شریف ولایت بلخ به او داده شده استه نظارت می‌کند. (عکس: کمیته بین‌­المللی صلیب سرخ/ ذبیح الله برمک)

رضا می‌­داند که سفر او از سختی­‌ها تا ثبات مالی الهام‌­بخش است و او مشتاق کمک به اطرافیانش است. او با افتخار می‌­گوید: « قبل از اینکه کسب و کارم را آغاز کنم تأمین مالی خانواده‌­ام یک جدال همیشگی بود. اکنون، من به طور میانگین 15000 افغانی (210 دلار امریکا) در ماه درآمد دارم. من همچنین موفق شدم برای هشت کارگر در ولایت‌­های کندز و بلخ فرصت­‌های شغلی ایجاد کنم و به آنها هم کمک کنم تا از خانواده­‌های­شان حمایت کنند.» اما ثبات مالی تنها کار موفقیت­‌آمیز رضا نیست. او می­‌گوید: «من می‌­توانم فرزندانم را به یک مدرسه خصوصی معتبر بفرستم. این کار مسرت زیادی برای من همراه دارد. همچنین، تضمین چهار پروژه بزرگ به من احساس موفقیت و امنیت درباره آینده داده است».

مژده احمدی یک دام­داری کوچک در شهر مزار شریف ولایت بلخ دارد. (عکس: کمیته بین­‌المللی صلیب سرخ/ ذبیح الله برمک)

مژده احمدی

در سال ۲۰۲۱، احمدی ۳۰ ساله شوهرش را در بحبوحه مخاصمات مسلحانه از دست داد و خود را تنها مسئول تأمین رفاه پنج فرزندش یافت. او می­‌گوید: «این مسیر دشوار بود و من برای تأمین فرزندانم تقلا کردم. با این حال، شروع کسب و کار دامداری با کمک کمیته بین‌­المللی صلیب سرخ دگرگون‌­کننده بوده است». احمدی با کمک مالی 1450 دلاری (103675 افغانی) از کمیته بین‌­المللی صلیب سرخ جهش کارآفرینی را انجام داد و از آن زمان تجارت دامداری خود را گسترش داده است که یک گله سالم متشکل از 11 رأس گوسفند را شامل می­‌شود. او می­‌گوید: «هنگامی که بره­‌ها آماده فروش هستند، من می‌­توانم در تحصیل فرزندانم سرمایه­‌گذاری کنم تا آنها مجبور نباشند سختی‌­هایی را که من متحمل شدم تحمل کنند».

عبدالله امیری در مغازه گلدوزی که با کمک کمیته بین‌­المللی صلیب سرخ در ولایت بلخ راه اندازی کرد. (عکس: کمیته بین‌المللی صلیب سرخ)

عبداللّه امیری

انفجاری که در مغازه فست فود آنها روی داد به سر و پای پدر امیری جراحاتی وارد آورد و حادثه‌­ای شد که زندگی خانواده را تغییر داد. امیری 29 ساله که برای مقابله با آثار مالی این حادثه تلاش می­‌کرد، با کمیته بین‌­المللی صلیب سرخ تماس گرفت و بدواً یک کمک نقدی برای تأمین نیازهای اساسی­شان دریافت کرد.

او می‌­گوید: «بعدها، برنامه اقتصاد خرد به چراغ امیدی برای من تبدیل شد. من در گلدوزی ماهر بودم و روزی رویای شروع کسب و کار خودم را داشتم. کمیته بین‌­المللی صلیب سرخ  ۱۵۰۰ دلار (۱۰۷۲۵۰ افغانی) برای شروع یک کسب و کار به من داد و من هم از طرف خودم  ۱۰۰۰ دلار (۷۱۵۰۰ افغانی) بیشتر برای راه اندازی یک مغازه و یک کارگاه کوچک سرمایه­‌گذاری کردم.» کسب و کار شروع شد و امیری هشت نفر از جمله شش زن را استخدام کرد تا برای او کار کنند. او اکنون به دنبال گسترش کسب و کار خود به سه منطقه دیگر است.

ثمرگل محمدی (نشسته در زیر پوستر) می‌­تواند با اشتغال در کارگاهی که عبدالله امیری به راه انداخته لباس­‌های بیشتری بدوزد و درآمد بیشتری کسب کند. (عکس: کمیته بین‌­المللی صلیب سرخ)

ثمرگل محمدی، یکی از شش زنی که امیری استخدام کرده، می­‌گوید که کار در این کارگاه برای زندگی او نیز نقطه عطفی بوده است. او می‌­گوید: «در کارگاه من می‌­توانم کار بیشتری تولید کنم که به نوبه خود درآمد من را افزایش می‌­دهد. این به من کمک کرده است تا به راحتی نیازهای خانواده­‌ام را تأمین کنم و در تحصیل برادرم سرمایه‌گذاری کنم.»

پروژه­ای برای تسهیل درآمد پایدار

پیش از شناسایی 29 خانواده آسیب‌­پذیر، از جمله شش خانواده­ با زن سرپرست خانوار، یک ارزیابی جامع اقتصادی در ولایت کندز و شهر مزار شریف، مناطق چیمتال، دهدادی، چابلاک ولایت بلخ بین ماه­‌های مه و ژوئن 2023 انجام شد. این ارزیابی عوامل مختلف اجتماعی-اقتصادی مانند مهارت‌­های موجود، آگاهی از بازار، سطح اشتیاق، زمینه تحصیلی، خطرات احتمالی و مشاهده­‌پذیری ایده‌­­های کسب و کار پیشنهادی را مورد سنجش قرار داد. برای اطمینان از اجرای موفقیت‌­آمیز هر طرح کسب و کار و پیشگیری از سوء استفاده، کمک‌­های مالی در دو مرحله پرداخت شد (60% در فاز اول و سپس 40% دیگر).

اکرام­‌الدین امیری، کارمند نمایندگی کمیته بین‌­المللی صلیب سرخ در مزار شریف درباره اثر این طرح می­‌گوید: «در حالی که هدف اصلی ما تسهیل یک منبع درآمد پایدار برای کسانی بود که از خشونت و حوادث مرتبط با آلودگی سلاح رنج می‌­بردند، ما شاهد یک اثر موج­دار بودیم زیرا بسیاری از این افراد ایجاد شغل در جوامع خود را تسهیل کردند. این امر به دیده­‌شدن کسب و کار آنها کمک کرد و زنجیره ارزش را به ویژه برای کسانی که در بخش لبنیات فعال هستند، تقویت کرده است. به علاوه، مدل‌های کار تطبیقی مانند برنامه‌­ریزی شیفت، به ویژه برای کسانی که در صنعت خدمات از جمله حمل و نقل هستند، را ترویج کرده است.­ مهمتر از همه، خانواده­‌هایی که به دلیل عواقب درگیری در شمار آسیب‌­پذیرترین افراد بودند، توانسته‌­اند کرامت خود را به بازیابند.

طرح‌های دیگر در سال 2023 برای ایجاد امنیت اقتصادی:

• ۱۰۴۴۶ خانوار (۸۳ هزار و ۵۶۸ نفر) کمک­‌های نقدی چند منظوره را در ولایت‌­های غزنی، هلمند، هرات، فراه، قندهار، کنر، ننگرهار، کندز، سمنگان، فاریاب، جوزجان و پنج­شیر دریافت کرده‌­اند.
• 2467 خانوار (19 هزار و 736 نفر) از طریق طرح­‌های پول نقد در ازای کار مانند تعمیر کانال‌­های آبیاری در ولایت­‌های لغمان، فراه، خوست، قندهار، هلمند، پنج­شیر، بغلان، بلخ، هرات و ننگرهار درآمد کسب کرد­ه‌­اند.
• 2498 خانوار (19 هزار و 984 نفر) که در ولایت‌­های هرات و فراه به کشاورزی وابسته هستند، کمک‌­های نقدی برای آماده‌­سازی زمین­‌های خود و خرید لوازم کشاورزی دریافت کردند.
• 300 کشاورز (2 هزار و 400 نفر) در فرح و کاپیسا به ترتیب از آموزش مدیریت منابع و آموزش باغداری بهره­‌مند شدند. در کاپیسا، باغداران همچنین کیت‌هایی را برای حفظ باغ‌­های خود دریافت کردند.
• 907 زن باردار و شیرده و در معرض خطر سوء تغذیه، آموزش تغذیه و کمک‌­های نقدی برای دسترسی به مواد غذایی متنوع در قندهار دریافت کردند.
• 360 خانوار (3 هزار و 396 نفر) که از خشونت رنج می‌­بردند یا قربانی حوادث مرتبط با آلودگی سلاح بودند، برای مقابله با پیامدهای مالی مربوطه کمک دریافت کردند.