بیانیه کمیته بین‌المللی صلیب سرخ (ICRC)، ارائه شده توسط ورونیک کریستوری، مشاور ارشد امور تسلیحات، در نشست مشورتی غیررسمی آزاد درباره اقدامات عملی بیشتر برای پیشگیری از رقابت تسلیحاتی در فضای خارج از جو، نیویورک، 29 فوریه 2024
بیانیه 6 مارس 2024 (27 اسفند 1402)
آقای رئیس،
از آنجا که این اولین باری است که هیئت نمایندگی من در این جلسه مجالی برای ایراد سخن یافته است، اجازه دهید از طرف کمیته بین‌المللی صلیب سرخ از شما آقای رئیس، برای گزارش صبح امروزتان بابت کارِ گروه کارشناسان دولتی (GGE) تشکر کنم.
کمیته بین‌المللی صلیب سرخ برای این فرصت در تبادل ملاحظات کلی ما در مورد فعالیت گروه کارشناسان دولتی (GGE) سپاسگزار است.
از گزارش رئیس جلسه چنین استنباط کردیم که براساس ماموریت گروه کارشناسان دولتی مبنی بر «در نظر گرفتن و ارائه توصیه‌هایی درباره مفاد اصلی یک سند بین‌المللی الزام‌آور قانونی برای پیشگیری از رقابت تسلیحاتی در فضای خارج از جو، از جمله مواردی همچون پیشگیری از استقرار سلاح در فضای خارج از جو»، کارشناسان این گروه، ملاحظه خاصی به ماهیت در حال تحول فعالیت‌ها و تهدیدهای فضایی داشته‌اند.
زمان مناسبی برا ی بررسی این موضوع است، زیرا فرایند مداوم نظامی‌سازی و امکان تسلیحاتی شدن فضای خارج از جو، خطر هدف قرار گرفتن سیستم‌های فضایی – اعم از نظامی یا با کاربرد دوگانه – در جریان مخاصمات مسلحانه را افزایش می‌دهد. این موضوع می‌تواند به غیرنظامیانی که بر خدمات مبتنی بر فضا وابسته‌اند، آسیب قابل توجهی وارد کند.
با توجه به این پیش‌زمینه، برای انجام ماموریت گروه کارشناسان دولتی، بسیار حیاتی است که تأکیدی واضح و قوی بر این نکته شود که عملیات نظامی در فضای خارج از جو، یا در ارتباط با آن، در خلاء حقوقی رخ ندهد، بلکه توسط حقوق بین‌المللی موجود مقید می‌شود. در این راستا، باید یک سند بین‌المللی جدید الزام‌آور یادآور شود که حقوق بین‌الملل در فضای بیرونی نیز کاربرد دارد.
این امر شامل تمامی قواعد موجود برای ممنوعیت یا محدودیت تسلیحات، ابزار و روش‌های جنگی در فضای خارج از جو یا در ارتباط با آن، از جمله منشور سازمان ملل متحد، معاهدات مربوط به فضای خارج از جو، و حقوق بین‌المللی بشردوستانه، به علاوه معاهدات بین‌المللی در زمینه خلع سلاح و کنترل تسلیحات، و قوانین مسئولیت دولت‌ها در موارد مربوطه می‌شود.
درک می‌کنیم که بحث در مورد قابلیت اعمال حقوق بین‌المللی بشردوستانه در فضای خارج از جو، ممکن است نگرانی‌هایی را از جمله درباره احتمال مشروعیت بخشیدن به توسل به زور در فضا برانگیزد. این‌ها ملاحظات مهمی هستند که در پروتکل اول مورخ 8 ژوئن 1977 الحاقی به کنوانسیون‌های ژنو به آنها پرداخته شده است. به ویژه، این پروتکل اذعان می‌دارد که حقوق بین‌المللی بشردوستانه «نباید به گونه‌ای تفسیر گردد که به هر گونه اقدام تجاوزکارانه یا هر توسلی به زور که با منشور سازمان ملل متحد ناسازگار است، مشروعیت دهد یا آن را مجازشمارد.»
این مطلب می‌تواند در یک سند بین‌المللی جدید الزام‌آور در زمینه پیشگیری از یک رقابت تسلیحاتی در فضای خارج از جو بازتاکید شود.
در واقع، حقوق بین‌المللی بشردوستانه و منشور سازمان ملل متحد مکمل یکدیگرند: هر گونه توسل به زور توسط دولت‌ها، از جمله در فضای خارج از جو، همچنان بر اساس منشور حاکمه سازمان ملل متحد در خصوص ممنوعیت تهدید یا استفاده از زور قرار دارد. در حقیقت، حقوق بین‌المللی بشردوستانه به هدف پیشگیری از رقابت تسلیحاتی در فضا نیز کمک می‌کند؛ زیرا شامل قواعدی است که توسعه و استفاده از تسلیحات، ابزار و روش‌های جنگی را ممنوع یا محدود می‌کند.
آقای رئیس،
به عنوان یک سازمان بشردوستانه، نگرانی اصلی کمیته بین‌المللی صلیب سرخ هزینه بالقوه انسانی برای غیرنظامیان در اثر استفاده از تسلیحات و دیگر عملیات نظامی در فضای خارج از جو یا در ارتباط با آن است. با توجه به نقش روزافزون غیرقابل انکار سیستم‌های فضایی در ارائه خدمات ضروری غیرنظامی، ملاحظات بشردوستانه باید سنگ بنای هرگونه بحث چندجانبه و هر گونه توسعه هنجاری در زمینه امنیت فضایی، از جمله در چارچوب این گروه کارشناسان دولتی باشد.
از دیدگاه ما، برای نتیجه‌گیری از کار این گروه کارشناسان دولتی، اذعان به اهمیت ارائه خدمات حیاتی مبتنی بر فضا به غیرنظامیان و انجام عملیات بشردوستانه، در نظر گرفتن اقدامات بیشتر برای کاهش خطر قابل توجه آسیب به غیرنظامیان ناشی از تهدیدات علیه سیستم‌های فضایی، و تقویت حمایت از غیرنظامیان در برابر آثار زیان‌بار عملیات نظامی فضایی، امری ضروری است.
از دیدگاه ما، چنین رویکرد بشردوستانه‌ای همچنین به ایجاد اعتماد در ارتباط با هدف پیشگیری از رقابت تسلیحاتی در فضا کمک می‌کند: هرگونه اقدامی که هدف آن جلوگیری از اختلال در سیستم‌های فضایی، یا آسیب یا نابودی آنها، به‌ویژه سیستم‌هایی که ارائه خدمات حیاتی بر روی زمین را پشتیبانی می‌کنند، برای ایمنی و امنیت هم ملت‌ها و هم جمعیت غیرنظامی آنها مفید خواهد بود.
نخست، سیستم‌های فضایی اغلب تحت حمایت حقوق بین‌الملل موجود، مانند ممنوعیت حمله به اشیاء غیرنظامی و حمایت ویژه حقوق بین‌المللی بشردوستانه از اشخاص و اشیاء خاص در جریان مخاصمات مسلحانه، قرار می‌گیرند. با تکیه بر این حمایت‌ها، و با توجه به خطر قابل‌توجه آسیب به غیرنظامیان و احتمال اثرات تشدیدکننده، یک سند بین‌المللی جدید الزام‌آور می‌تواند از دولت‌ها بخواهد که در هر زمان از انجام و/یا حمایت از هرگونه عملیات نظامی یا فعالیت دیگری که برای اختلال، آسیب، نابودی یا ناتوان‌سازی سیستم‌های فضایی لازم برای ارائه خدمات حیاتی غیرنظامی و حفاظت و عملکرد اشخاص و اشیاء مشمول حمایت ویژه بر اساس حقوق بین‌الملل طراحی شده یا چنین اهدافی از آن انتظار می‌رود، خودداری کنند.
چنین سیستم‌هایی شامل آنهایی می‌شوند که برای تولید و نگهداری اشیایی که برای بقای جمعیت غیرنظامی ضروری هستند یا به طور کلی ارائه خدمات حیاتی غیرنظامی را میسر می‌کنند؛ مانند مواد غذایی، محصولات کشاورزی، دام، تأسیسات و تجهیزات آب آشامیدنی، کارهای آبیاری، و سیستم های برق و ارتباطات؛ همچنین شامل آنهایی می‌شوند که برای حفاظت و عملکرد اشخاص و اشیایی که تحت حقوق بین‌الملل از حمایت ویژه برخوردارند؛ مانند فضانوردان، کارکنان امداد بشردوستانه و اموال مربوطه، سازمان‌های دفاع غیرنظامی، میراث فرهنگی، محیط طبیعی، و کادر پزشکی، فعالیت‌ها و تأسیسات پزشکی؛ و در نهایت شامل آنهایی می‌شوند که برای ایمنی و عملکرد کارها و تأسیسات، نیروهای خطرناک را در خود دارند، مانند نیروگاه‌های هسته‌ای یا زیرساخت‌های حاوی مواد خطرناک یا سمی.
برای تقویت این حمایت، دولت‌ها می‌توانند عناصری را در زمینه شناسایی، ثبت، علامت‌گذاری، اعلام یا هر نشانه دیگر از این سیستم‌های فضایی در نظر بگیرند و همچنین، هرجا که امکان‌پذیر باشد، جداسازی فیزیکی یا فنی یا تفکیک استفاده غیرنظامی از سیستم‌های فضایی از استفاده نظامی آنها را لحاظ کنند.
دوم، یک سند بین‌المللی الزام‌آور می‌تواند شامل ممنوعیت‌هایی بر توسعه، آزمایش و استفاده از قابلیت‌های ضد فضایی جنبشی و سایر عملیات مضر باشد که برای ایجاد زباله‌های فضایی طراحی شده یا انتظار می‌رود.
سوم، یک سند بین‌المللی الزام‌آور می‌تواند شامل اقدامات همکاری بین‌المللی برای افزایش تاب‌آوری خدمات مبتنی بر فضا باشد که تلاش‌های امداد بشردوستانه و واکنش اضطراری در زمان مخاصمه مسلحانه و سایر اضطرارها به آنها متکی هستند.
آقای رئیس،
توجه داریم که کارشناسان این گروه کارشناسان دولتی، چارچوب قانونی و هنجاری موجود را برای پیشگیری از یک رقابت تسلیحاتی در فضای خارج از جو ناکافی دانسته‌اند. با توجه به این موضوع و خطر قابل توجه آسیب به غیرنظامیان، همانطور که کمیته بین‌المللی صلیب سرخ بارها اظهار داشته است، دولت‌ها ممکن است به دلایل گوناگون تصمیم بگیرند ممنوعیت‌های عمومی یا محدودیت‌های خاص را در خصوص تسلیحات، مخاصمات یا سایر عملیات نظامی در فضای خارج از جو یا در ارتباط با آن وضع کنند، و تأثیر بشردوستانه نباید از میان آنها حذف شود.
ما از این فرصت برای ارائه برخی توصیه‌ها به گروه کارشناسان دولتی در این زمینه، سپاسگزاریم.
در هر حال، مفاد اصلی یک سند بین‌المللی الزام‌آور باید با چارچوب حقوقی موجود از جمله حقوق بین‌المللی بشردوستانه هماهنگ باشد و بر آن بنا شده و آن را تقویت کند.
از توجه شما سپاسگزاریم و آماده ارائه تخصص خود در هرگونه بحث آتی گروه کارشناسان دولتی هستیم.
با تشکر
Comments