බෞද්ධ ඉගැන්වීම් දයානුකම්පාව සහ අවිහිංසාව දිරිමත් කරන බැවින්, යුද්ධයේ හැසිරීම නියාමනය කිරීමට බුදුදහම දායක විය හැකි ආකාරය පිළිබඳව සාපේක්ෂව අඩු අවධානයක් යොමු වී ඇත. නමුත් සන්නද්ධ ගැටුම් වලදී දුක් පීඩා අවම කිරීම බෞද්ධ අරමුණට විශේෂයෙන් අදාළ වන අතර, සටන්කරුවන්ට මග පෙන්වීමට සහ ඔවුන් විසින් ඇති කළ හැකි දුක් පීඩා අවම කිරීමට උපකාර කිරීම සඳහා අඩුම වශයෙන් සංකීර්ණ නොවන නවීන සම්පජාන තාක්ෂණයන්ගෙන් තොර නොවූ ඉගැන්වීම් සහ සම්පත් බුදුදහම තුළ බොහෝ සේ අඩංගු වේ.
දස ලක්‍ෂයක් සෙනඟ පරදවා යුද්ධයෙහි දිනුමට වඩා
යමෙක් එක ම තමා දිනන්නේ නම් උතුම් ය
– ධම්මපදය 103
(පරිවර්තනය: පීටර් හාවී)
2017 දී, ජාත්‍යන්තර රතු කුරුස කමිටුව (ICRC) මෙම තේමාවන් පිළිබඳ ව්‍යාපෘතියකට පුරෝගාමී වූ අතර, එහි ප්‍රතිඵලයක් ලෙස 2021 දී Contemporary Buddhism සඟරාවේ “ගැටුම් මධ්‍යයේ දුක් පීඩා අඩු කිරීම: බුදුදහම සහ ජාත්‍යන්තර මානුෂීය නීතිය හමුවන තැන” යන මාතෘකාවෙන් යුත් පුළුල් ලිපියක් පළ විය. මෙහි එය සිංහලට පරිවර්තනය කර ඇත.
ශ්‍රී ලංකාවේ ප්‍රවීණයන් ඇතුළු බෞද්ධ විද්වතුන් ගණනාවක් සමඟ එක්ව ලියන ලද ලිපිය, බෞද්ධ ඉගැන්වීම් සහ යුද්ධය මෙහෙයවීම පිළිබඳ බෞද්ධ මග පෙන්වීම සඳහා විෂය පථය සමීක්‍ෂණය කරන අතර, එමෙන්ම බුදු දහම තුළින් ජාත්‍යන්තර මානුෂීය නීතිය (IHL) අනුපූරක හෝ වැඩිදියුණු කළ හැකි මට්ටම ගවේෂණය කරයි. යුද්ධයේ නීතිය හෝ සන්නද්ධ ගැටුම් නීතිය ලෙසද හැඳින්වේ. ජාත්‍යන්තර මානුෂීය නීතිය මගින් යුද්ධයේදී අනුගමනය කළ යුතු නීති රීති පැහැදිලිව පනවා ඇති අතර, බුදුදහම, අවිහිංසාව පිළිබඳ පරමාදර්ශය තුනී නොවනසේ වඩාත් පුළුල් ආචාර ධර්ම ප්‍රතිපත්ති ක්‍රියාත්මක කළ යුතු බව අවධාරණය කරයි. ගැඹුරු මට්ටමින්, මෙම ලිපිය බුදුදහම විසින් සන්නද්ධ ගැටුම් සඳහා පාර්ශවයන්ගේ අභිප්‍රාය හෝ අභිප්‍රේරණය ආමන්ත්‍රණය කරන්නේ කෙසේද යන්න විමර්ශනය කරන අතර ඔවුන්ගේ හැසිරීම වෙනස් කිරීමට සහ ජාත්‍යන්තර මානුෂීය නීතිය හෝ අනුරූප බෞද්ධ මූලධර්මවලට අනුකූල වීම ප්‍රවර්ධනය කිරීමට උපකාර වන මනෝවිද්‍යාත්මක අවබෝධයක් සහ සම්පත් තිබේ.
මෙම ව්‍යාපෘතියේ බොහෝ කටයුතු ශ්‍රී ලංකාව කේන්ද්‍ර කර ගෙන ඇති අතර, ICRC විසින් 2019 වසරේ දඹුල්ලේදී බුදුදහම සහ ජාත්‍යන්තර මානුෂීය නීතිය පිළිබඳ පළමු ජාත්‍යන්තර සමුළුව සංවිධානය කරන ලදී. බොහෝ ශ්‍රී ලාංකික ආයතන, පැවිදි සහ ගිහි බෞද්ධ විද්වතුන්, ජාත්‍යන්තර මානුෂීය නීතිය විශේෂඥයින්, මානුෂීය, රාජ්‍ය සහ හමුදා පිරිස් මෙම ව්‍යාපෘතිය සාර්ථක කර ගැනීම සඳහා ICRC සමඟ සහයෝගයෙන් කටයුතු කළහ.
කරුණාකර ලිපිය මෙතැනින් කියවන්න.