حتی پس از پایان درگیری، مین و «بقایای قابل انفجار جنگی» مانند بمب ها، گلوله ها و بمب های خوشه ای عمل نکرده به کشتار و نقص عضو مردم ادامه می دهند. این نفرین نامی هم دارد: آلودگی تسلیحاتی.

این امر موجب محروم شدن تمامی اعضای یک جمعیت از آب، هیزم، زمین زراعی، خدمات درمانی و آموزشی می شود. این مشکل همچنین جلوی ارائۀ خدمات امدادی را نیز گرفته و مردم را از کمکهای بشردوستانه محروم و بر شدت مشکلات بشردوستانه می افزاید.

کارمند کمیتۀ بین‌المللی صلیب سرخ در حال نصب تابلوی هشدار مین

کمیتۀ بین المللی صلیب سرخ برای کاهش آثار آلودگی تسلیحاتی برای غیرنظامیان چه می کند؟

پیشگیری از حوادث و کاهش آثار آلودگی تسلیحاتی ارتباط نزدیکی با فعالیتهای لازم برای کمک به کسانی دارد که جزو قربانیان آلودگی تسلیحاتی هستند، مانند توانبخشی جسمی، جراحی و طرح های امنیت اقتصادی.

اینکه کمیتۀ بین المللی صلیب سرخ دقیقاً چه کاری برای پیشگیری از حوادث و کاهش آثار آلودگی تسلیحاتی انجام می دهد بستگی به شرایط دارد، اما فعالیت های ما در کل شامل ترکیبی از موارد زیر است:

• جمع آوری و تجزیه تحلیل اطلاعات؛
• کاهش خطر؛
• آموزش خطر؛
• بررسی و پاکسازی.

جمع آوری و تجزیه تحلیل اطلاعات

جمع آوری و تجزیه تحلیل اطلاعات مربوط به مناطق آلوده به تسلیحات، مبنای تمامی برنامه ریزی هاست. هنگامی که کمیتۀ بین المللی صلیب سرخ این اطلاعات را تجزیه و تحلیل کرد، از نتایج آن برای شناسایی مناطق پرخطر و برنامه ریزی و اولویت بندی در فعالیت هایی مانند بررسی، پاکسازی، کاهش خطر و آموزش خطرات بهره می برد.

تقریباً تمامی کشورهای جهان یک جمعیت صلیب سرخ یا هلال احمر دارند. این جمعیت های ملی اغلب به تنهایی مسئولیت جمع آوری اطلاعات مربوط به آلودگی تسلیحاتی را به عهده می گیرند. در کوتاه مدت، این جمعیت ها به عنوان شرکای عملیاتی کمیتۀ بین المللی صلیب سرخ اطلاعات را به طور منظم جمع آوری می کنند. در بلند مدت، جمع آوری اطلاعات معمولاً بخشی از راهبرد کلان ملی برای مقابله با خطر مین است، که در کل توسط دولت حاکم بر منطقه ی آلوده انجام می شود.

کمیتۀ بین المللی صلیب سرخ راهبر نهضت بین المللی صلیب سرخ و هلال احمر در رابطه با آلودگی تسلیحاتی است. این سازمان به جمعیت های ملی کمک می کند تا توانمندی های لازم را در این زمینه کسب نمایند تا تضمین شود که فعالیت های آنان در راستای بهترین روشها و استانداردهای بین المللی است. کمیتۀ بین المللی صلیب سرخ در حال ایجاد ابزارهای لازم، مانند سیستم مدیریت اطلاعات برای مقابله با مین (IMSMA) و استانداردهای بین المللی مقابله با مین (IMAS) است، که برای جمع آوری، ذخیره و تجزیه و تحلیل اطلاعات به کار می روند.

کاهش خطر

در کشورهایی که جنگ در جامعه و اقتصاد آنها اختلال ایجاد کرده است، مردم اغلب مجبور می شوند وارد مناطق آلوده به تسلیحات شوند تا کشاورزی کرده، آب و هیزم بیاورند، دامشان را بچرانند و یا سفر کنند. تا زمانی که یک منطقه پاکسازی می شود این امکان هست که با تأمین راه حلهای جایگزین و ایمن تر، حوادث را کاهش دهیم.

یک راه جایگزین، اجرای طرحهای امنیت اقتصادی و آب/ سرپناه است که در آنها مشکل آلودگی تسلیحاتی لحاظ شده باشد.

مثال:

• ایجاد مناطق ایمن؛
• تأمین منابع جدید آب در مناطق آلوده؛
• ارائۀ منابع جایگزین غذا و سوخت؛
• اجرای طرحهای اعتباری خرد.

هدف از این کار، تضمین عدم اجبار مردم به خطر کردن برای بقا و یا گذران زندگی است.

کاهش خطر شامل موارد زیر است:

• آگاهی رسانی در شرایط اضطراری؛
• ایجاد تغییر بلندمدت در رفتار؛
• دادن نقش اصلی به خود جوامع محلی برای تصمیم گیری در رابطه با اینکه چه منطقه ای باید اول پاکسازی شود.

معمولاً آگاهی رسانی باید بر اساس نیاز جامعه و به منظور کاهش خطر باشد. با این حال کمیتۀ بین المللی صلیب سرخ گاهی در شرایط اضطراری و در جایی که اطلاعات اندکی موجود و مردم با مشکل و چگونگی مقابله با آن آشنایی ندارند، دست به فعالیت های آگاهی رسانی می زند. این کار می تواند درست پس از درگیری و وقتی که آوارگان در حال بازگشت سریع به خانه هستند انجام شود. تجربه نشان داده که درست در همین زمان است که بیشترین تعداد افراد توسط مین و مهمات عمل نکرده کشته و مجروح می شوند.

اینکه بهترین روش برای آگاهی رسانی چیست بستگی دارد به عوامل فرهنگی و اجتماعی و نیز به ماهیت خطر. یا این حال هدف همیشه یکی ست، یعنی رساندن خود به غیرنظامیانی که در معرض بیشترین خطر هستند. کمیتۀ بین المللی صلیب سرخ به ندرت از ابزارهای ارتباطی یک سویه برای آگاهی رسانی استفاده می کند. این سازمان از ابزارهایی مانند پوستر صرفاً برای انتقال بهتر پیام استفاده می کند. ثابت شده که یک رهیافت تعاملی و هدایت شده توسط خود جامعه کارآمدترین روش ممکن است. داوطلبان صلیب سرخ و هلال احمر اعضای جامعۀ خود بوده و بهترین افراد برای توصیف مشکلات یک جامعۀ خاص برای سازمانهایی هستند که مسئول مقابله با مشکل مین می باشند. رابط اجتماعی هم یک جنبۀ دیگر از نقش بلندمدت جمعیت ملی است که باید در راستای یک راهبرد ملی و پایدار برای مقابله با مشکل مین ایفا شود.

بررسی و پاکسازی

بلافاصله پس از پایان خصومت ها، کمیتۀ بین المللی صلیب سرخ معمولاً پیش از آنکه دیگر سازمان ها مستقر شده و کار خود را آغاز کنند در محل حضور دارد. در چنین شرایطی، بقایای قابل انفجار عمل نکرده و یا ذخیره شده به روشی نامناسب، می توانند تهدیدی جدی برای جمعیت بومی و نیز تیم های کمیتۀ بین المللی صلیب سرخ باشند. بسته به شرایط، تیم ها می توانند به عنوان بخشی از طرح واکنش سریع کمیته به محل اعزام شوند، و یا اینکه به طور مستقیم با دفاتر نمایندگی سازمان همکاری نمایند. تیم های پاکسازی، کار تجزیه و تحلیل فنی و ارزیابی نیازها را انجام داده، و بقایای قابل انفجار را از مناطق آلوده پاکسازی و سپس نابود می کنند. تیم های کمیتۀ بین المللی صلیب سرخ قادرند ساختمان های کلیدی و زیرساخت هایی مانند بیمارستان، مدرسه و تلمبه خانۀ آب را پاکسازی و ایمن کنند، تا امکان تعمیر و مرمت آنها پس از درگیری فراهم و ارائه ی خدمات ضروری آغاز شود. اگر پاکسازی ممکن نباشد، و یا یک اولویت فوری نباشد، این تیم ها می توانند مناطق خطرناک را نشانه گذاری کرده و به مردم هشدار دهند که وارد این مناطق نشوند. کمیتۀ بین المللی صلیب سرخ به دلیل میزان مقبولیت بالایی که دارد، و نیز به دلیل بی طرفی و استقلال این سازمان، می تواند به مناطقی که برای دیگر سازمان ها خارج از محدوده به حساب می آیند دسترسی داشته باشد.

بنابراین کمیتۀ بین المللی صلیب سرخ می تواند فعالیت های پاکسازی را عهده دار شده و کمک کند تا مناطقی که در دسترس دیگر سازمان ها نیستند ایمن شوند.