سخنرانی ارائه‌شده کسوکه اونیشی، مشاور حقوقی، در نهمین جلسه محتوایی کارگروه دائمی درباره امنیت و استفاده از فناوری اطلاعات و ارتباطات 2025-2021، نیویورک

جناب سفیر «غفور»، عالیجنابان،

کمیته بین‌المللی صلیب سرخ از فرصت ایجاد شده برای سخنرانی در این کارگروه دائمی درباره مساله نحوه اعمال حقوق بین‌الملل برفناوری‌های اطلاعات و ارتباطات سپاسگزار است.

برای پاسخ به سوال اول شما، آقای رئیس، از نظر ما ضروری است که این گروه بر ایجاد تفاهمی درباره نحوه اعمال حقوق بین‌المللی بشردوستانه و در نتیجه محدودسازی استفاده از فناوری‌های اطلاعات و ارتباطات در مخاصمات مسلحانه تمرکز کند. با توجه به تهدیداتی که این گروه شناسایی کرده و واقعیت مخاصمات مسلحانه عصر حاضر، این موضوع مستلزم اقدام فوری است.

برای کمک به این مباحث، کمیته بین‌المللی صلیب سرخ چهار مقاله کوتاه درباره اصول تفکیک، تناسب، ضرورت و انسانیت و درباره موارد اعمال حقوق بین‌المللی بشردوستانه بر فناوری‌های اطلاعات و ارتباطات به این کارگروه دائمی ارائه کرده است. [1]

آقای رئیس، کمیته بین‌المللی صلیب سرخ متوجه است که باید با احتیاط به مسائل حقوق بین‌المللی بشردوستانه پرداخت و هیئت‌های حاضر دیدگاه‌های گوناگونی را در این زمینه ابراز کرده‌اند. با این حال، دستیابی به توافق ممکن است؛ نکته‌ای که ما را به سؤال دوم شما می‌رساند.

در سال 2024، دو سازمان منطقه‌ای اتحادیه آفریقا و اتحادیه اروپا مواضع یا برداشت‌های مشترکی درباره اعمال حقوق بین‌المللی بر استفاده از فناوری‌های اطلاعات و ارتباطات منتشر کردند. علاوه بر این، در اکتبر سال جاری، سی‌وچهارمین کنفرانس بین‌المللی صلیب سرخ و هلال احمر، که در آن همه دولت‌ها نمایندگانی داشتند، قطعنامه‌ای درباره «حفاظت از غیرنظامیان و سایر افراد و اشیاء تحت حفاظت در برابر هزینه‌های انسانی بالقوه فعالیت‌های فناوری اطلاعات و ارتباطات در طول مخاصمات مسلحانه» به تصویب رساند.

این قطعنامه تصدیق می‌کند که دولت‌ها دیدگاه‌های گوناگونی را درباره مسائل مربوط به حقوق بین‌المللی بشردوستانه بیان کرده‌اند و مطالعات بیشتری درباره نحوه و موارد اعمال حقوق بین‌المللی بشردوستانه بر استفاده از فناوری‌های اطلاعات و ارتباطات لازم است. این قطعنامه همچنین بر حفاظت‌های اصلی که حقوق بین‌المللی بشردوستانه برای غیرنظامیان ارائه می‌کند تأکید دارد.

برای نمونه:

قطعنامه «اظهار می‌دارد که در شرایط مخاصمه مسلحانه، هدف قوانین و اصول حقوق بین‌المللی بشردوستانه […] محافظت از غیرنظامیان و سایر افراد و اشیاء تحت حفاظت، از جمله در برابر خطرات ناشی از فعالیت‌های فناوری‌ اطلاعات و ارتباطات است».

• این قطعنامه همچنین «از طرف‌های مخاصمات مسلحانه می‌خواهد به پرسنل، واحدها و وسایل حمل‌ونقل […] پزشکی از جمله در رابطه با فعالیت‌های فناوری‌ اطلاعات و ارتباطات احترام بگذارند و از آنها محافظت کنند».
• به همین ترتیب، این قطعنامه «از دولت‌ها و طرف‌های مخاصمات مسلحانه می‌خواهد ضمن اجازه به فعالیت‌های بشردوستانه بی‌طرفانه در طول مخاصمات مسلحانه، از جمله فعالیت‌های متکی به فناوری‌های اطلاعات و ارتباطات، آنها را تسهیل کنند و به پرسنل و ادوات بشردوستانه […] از جمله در رابطه با فعالیت‌های فناوری اطلاعات و ارتباطات احترام گذاشته و از آنها حفاظت کنند».
• این قطعنامه همچنین با تکیه بر اقدامات این کارگروه، «از طرفین مخاصمات مسلحانه می‌خواهد از زیرساخت‌های حیاتی غیرنظامی که خدماتی را در چند کشور ارائه می‌کند […] از جمله زیرساخت‌های فنی که وجودشان برای عموم ضروری است یا اتصال مناسب اینترنت [مانند] کابل‌های زیر دریا و شبکه‌های ارتباطی در مدار زمین محافظت کنند».

ما هیئت‌های نمایندگی را تشویق می‌کنیم که انعکاس برخی از این مسائل در گزارش نهایی این کارگروه را بررسی کنند.

در نهایت، من به افزایش ظرفیت کشورها در زمینه حقوق بین‌الملل و استفاده از فناوری‌های اطلاعات و ارتباطات یعنی سومین سوال این جلسه می‌پردازم. در کمیته بین‌المللی صلیب سرخ، ما در چند پروژه‌ ظرفیت‌سازی قانونی مشارکت داریم. بگذارید یکی از آنها را که ارتباط خاصی با بحث دارد مطرح کنم.

کمیته بین‌المللی صلیب سرخ در حال حاضر در مشارکت با مؤسسات خصوصی و دولتی سراسر جهان، از «جعبه‌ابزار حقوق سایبری» حمایت می‌کند.[2] در این جعبه‌ابزار، هیئت‌های نمایندگی پرونده‌های ملموس زیادی را به قلم کارشناسان و فعالان این حوزه می‌یابند که نحوه اعمال حقوق بین‌الملل، از جمله حقوق بین‌المللی بشردوستانه را بر استفاده دولت‌ها از فناوری‌های اطلاعات و ارتباطات دولت‌ها توضیح می‌دهد و فهرستی جامع از تمام مواضع ملی و منطقه‌ای درباره حقوق بین‌الملل و فناوری‌های اطلاعات و ارتباطات نیز در این جعبه‌ابزار قرار دارد.

جناب رئیس،

نمی‌توانم بدون اشاره به ابتکار جهانی در جهت تحکیم تعهد سیاسی به حقوق بین‌المللی بشردوستانه که در پاییز امسال توسط برزیل، چین، فرانسه، اردن، قزاقستان، آفریقای جنوبی و کمیته بین‌المللی صلیب سرخ آغاز شد سخنان خود را خاتمه دهم. در واقع، هدف یکی از جریان‌های کاری تشکیل‌دهنده این ابتکار ایجاد تفاهم بین دولت‌ها درباره نحوه اعمال محدودیت‌های حقوق بین‌المللی بشردوستانه بر فعالیت‌های فناوری‌ اطلاعات و ارتباطات در طول مخاصمات مسلحانه خواهد بود. بر اساس مجموعه‌ای از مشاوره‌ها که برای همه کشورها در دسترس است، به‌دنبال ارائه توصیه‌های ملموس و عملی درباره حفاظتی خواهیم بود که حقوق بین‌المللی بشردوستانه در برابر خطر ناشی از استفاده از فناوری‌های اطلاعات و ارتباطات در جریان مخاصمات مسلحانه به مردم غیرنظامی و سایر افراد و اشیاء تحت حفاظت ارائه می‌کند.

می توان به درک مشترکی درباره نحوه اعمال حقوق بین‌المللی بشردوستانه بر کاربرد فناوری‌های اطلاعات و ارتباطات دست یافت. کمیته بین‌المللی صلیب سرخ آماده ادامه حمایت از این مهم در نیویورک و از طریق این ابتکار جهانی است.

متشکرم.

[1] https://www.icrc.org/en/document/short-papers-on-international-humanitarian-law-and-cyber-operations-during-armed-conflicts

[2] https://cyberlaw.ccdcoe.org/wiki/Main_Page